Framework 3 Tư duy (Explorer, Scientist, Driver) – Tư duy tò mò trong phát triển sản phẩm

Bài viết này nằm trong chủ đề Product Mindset – Những tư duy tạo nên một nhà phát triển sản phẩm thành công. Bài viết sẽ giới thiệu khái niệm về tư duy tò mò (Curious Mindset) và framework “3 Tư duy” (Explorer, Scientist, Driver) được giới thiệu bởi Mind the Product. 

Tư duy tò mò

Trong lĩnh vực quản lý sản phẩm, có rất nhiều kỹ năng được coi là thiết yếu: từ tầm nhìn chiến lược, khả năng phân tích dữ liệu, đến kỹ năng giao tiếp và tổ chức. Tuy nhiên, có một đặc điểm nền tảng giúp kết nối và nâng cao tất cả những kỹ năng đó: tư duy tò mò.

Tư duy tò mò trong quản lý sản phẩm có thể được định nghĩa là khao khát tìm hiểu một vấn đề một cách toàn diện từ mọi góc độ, mong muốn thu thập thông tin từ nhiều nguồn đa dạng, và nỗ lực để hiểu rõ các kết quả sẽ tác động đến thành công chung như thế nào. 

Đào sâu mọi vấn đề

Một người quản lý sản phẩm (Product Manager – PM) sở hữu tư duy tò mò sẽ không chỉ đơn giản chấp nhận các yêu cầu. Thay vì ngay lập tức bắt tay vào việc “xây dựng tính năng X”, họ sẽ luôn đặt câu hỏi “Tại sao”.

  • Tại sao người dùng lại cần điều này?
  • Vấn đề cốt lõi mà chúng ta đang cố gắng giải quyết là gì?
  • Liệu có cách nào khác tốt hơn để giải quyết vấn đề này không?

Sự tò mò thúc đẩy họ đào sâu để tìm ra nguyên nhân gốc rễ của một vấn đề, thay vì chỉ xử lý các triệu chứng bề mặt. Cách tiếp cận này giúp đảm bảo rằng đội ngũ đang xây dựng đúng sản phẩm, mang lại giá trị thực sự cho người dùng và tránh lãng phí nguồn lực vào các giải pháp không hiệu quả.

Thu thập thông tin đa chiều

Tư duy tò mò cũng thể hiện qua việc chủ động tìm kiếm thông tin từ nhiều kênh khác nhau. Một PM giỏi sẽ không chỉ dựa vào một nguồn dữ liệu duy nhất. Họ sẽ kết hợp và đối chiếu thông tin từ:

  • Phỏng vấn người dùng: Lắng nghe trực tiếp những khó khăn và mong muốn của khách hàng.
  • Phân tích dữ liệu định lượng: Xem xét các số liệu về hành vi người dùng trên sản phẩm.
  • Nghiên cứu thị trường và đối thủ cạnh tranh: Hiểu rõ bối cảnh chung và vị thế của sản phẩm.
  • Trao đổi với các bộ phận nội bộ: Lắng nghe góc nhìn từ đội ngũ kỹ sư, kinh doanh, Marketing và chăm sóc khách hàng.

Bằng cách tổng hợp các góc nhìn đa chiều, họ có thể xây dựng một bức tranh toàn cảnh và đầy đủ hơn về vấn đề, từ đó đưa ra những quyết định sáng suốt hơn.

Coi sản phẩm là một chuỗi các giả thiết và thử nghiệm

Những người quản lý sản phẩm hiệu quả nhất xem công việc của mình không phải là đưa ra các mệnh lệnh, mà là dẫn dắt một quá trình khám phá. Họ coi các giả định về sản phẩm là những giả thuyết cần được kiểm chứng.

Tư duy tò mò khuyến khích một văn hóa thử nghiệm: đưa ra giả thuyết, xây dựng một phiên bản sản phẩm khả dụng tối thiểu (MVP) hoặc một mẫu thử (prototype) để kiểm chứng, đo lường kết quả và học hỏi từ đó. Họ không sợ thất bại, bởi mỗi thất bại đều mang lại một bài học quý giá, giúp sản phẩm tiến gần hơn đến sự phù hợp với thị trường.

Framework “3 Tư duy”: Explorer, Scientist, Driver

Tư duy tò mò có thể được biểu hiện qua ba vai trò hay lối tư duy chính. Framework này xuất hiện lần đầu trong một bài viết năm 2017 và được cho là do Andrew Moll xây dựng trong quá trình phát triển tài liệu đào tạo thực tế. Ba lối tư duy này tương ứng với các giai đoạn khác nhau của vòng đời phát triển sản phẩm, với sự khác biệt chính nằm ở phạm vi tầm nhìn. Chúng không hoàn toàn tách biệt mà có sự chuyển đổi linh hoạt, đôi khi chồng chéo lên nhau.

1. Nhà Thám hiểm (The Explorer)

Lối tư duy này được sử dụng ở giai đoạn khám phá, khi vấn đề chưa rõ ràng. Giống như những nhà thám hiểm đi khai phá vùng đất mới, PM cần mở rộng phạm vi, quan sát thị trường, thu thập thông tin và nói chuyện với khách hàng tiềm năng. Nhiệm vụ của họ là phác thảo bản đồ tổng quan, tìm ra tiềm năng thực sự của ý tưởng và không ngại tìm kiếm “kho báu”.

2. Nhà Khoa học (The Scientist)

Khi vấn đề đã được định hình, tư duy “Nhà Khoa học” được áp dụng. Lúc này, PM cần thử nghiệm và kiểm định các giải pháp hay giả thuyết. Họ tạo ra các mẫu thử để kiểm tra ý tưởng trong thực tế và liên tục cải tiến dựa trên dữ liệu thu thập được. Các giải pháp, khái niệm và tính năng sẽ được thử nghiệm và loại bỏ nếu không hiệu quả. Phạm vi tầm nhìn lúc này được thu hẹp và tập trung hơn vào các chi tiết của trải nghiệm.

3. Người Dẫn dắt (The Driver)

Lối tư duy này phù hợp với giai đoạn chuẩn bị ra mắt sản phẩm. Khi các câu trả lời đã rõ ràng, mục tiêu là đưa sản phẩm ra thị trường nhanh nhất có thể. “Người Dẫn dắt” sẽ tập trung vào việc tối đa hiệu quả vận hành, hạn chế rủi ro và đẩy nhanh tiến độ. Giống như một người tài xế, PM phải liên tục điều chỉnh, chú ý đến các chướng ngại vật bất ngờ để đảm bảo hành trình đến đích diễn ra suôn sẻ.

Tổng kết

Tóm lại, tư duy tò mò không chỉ là một đặc điểm tính cách mà còn là một kỷ luật chuyên môn. Ba lối tư duy – Nhà Thám hiểm, Nhà Khoa học, Người Dẫn dắt – không hoàn toàn tách biệt. Thông thường, một PM phải linh hoạt giữa hai lối tư duy cùng lúc. Dấu hiệu của một người quản lý sản phẩm cấp cao là khả năng nhận biết được lối tư duy nào là cần thiết cho một vấn đề cụ thể vào đúng thời điểm. Bằng cách luôn duy trì sự tò mò và áp dụng đúng lối tư duy, họ có thể thấu hiểu sâu sắc hơn về người dùng, thúc đẩy sự hợp tác hiệu quả và cuối cùng là xây dựng được những sản phẩm thành công và có giá trị bền vững.

Ngoài ra, giới PM còn biết tới framework 4 Tư duy của Ken Sandy: Explorer, Analyst, Challenger, Evangelist, nhưng đây là một hệ tư duy khác, bổ sung vai trò Analyst và Evangelist để mô tả đầy đủ hơn các trạng thái tư duy trong phát triển sản phẩm hiện đại. Bạn có thể tham khảo bài viết về framework này tại đây: https://productacademy.edu.vn/framework-4-tu-duy-cua-mot-product-manager-thanh-cong/

Nguồn tham khảo:

  • https://www.mindtheproduct.com/curious-mindset-product-manager/
  • https://productgym.io/product-manager-mindset/ 
  • https://www.mindtheproduct.com/the-role-of-the-first-product-manager-by-andrew-moll/