Framework 4 Tư duy của một Product Manager thành công

Bài viết này nằm trong chủ đề Product Mindset – Những tư duy tạo nên một nhà phát triển sản phẩm thành công. Bài viết sẽ giới thiệu framework “The four mindsets of influential PM” (4 kiểu tư duy của một PM có tầm ảnh hưởng) của Ken Sandy.

Sơ lược và nguồn gốc của framework

Framework 4 Tư duy là một mô hình quản lý sản phẩm được phát triển bởi Ken Sandy, một chuyên gia quản lý sản phẩm với hơn 20 năm kinh nghiệm. Framework này được giới thiệu trong cuốn sách “The Influential Product Manager: How to Lead and Launch Successful Technology Products” (tạm dịch là: Product Manager có tầm ảnh hưởng: Cách dẫn dắt và ra mắt các sản phẩm công nghệ thành công) xuất bản vào tháng 1 năm 2020.​

Ken Sandy đã phát triển framework này dựa trên việc quan sát hàng nghìn Product Manager làm việc trong nhiều môi trường khác nhau, từ các doanh nghiệp lớn đến startup được đầu tư bởi các quỹ đầu tư mạo hiểm.

Ông nhận thấy có những hành vi và đặc điểm chính giúp các PM xuất sắc nhất vượt trội so với phần còn lại:

  • Họ có khả năng thiết lập bối cảnh cho đội nhóm.
  • Họ khuyến khích việc lên ý tưởng và brainstorming.
  • Họ thấu hiểu sâu sắc khách hàng và thị trường.
  • Họ biết khi nào cần nói “Không” với một ý tưởng.
  • Họ nhìn thấy trước các rủi ro hoặc vấn đề tiềm ẩn.
  • Họ thu hút các bên liên quan và đội nhóm theo cách vừa tạo động lực vừa thúc đẩy các ưu tiên tiến về phía trước.

Và framework này là kết quả khi Ken Sandy hệ thống hóa những thực hành đó thành một mô hình có thể áp dụng được

Tác giả

Ken Sandy hiện là giảng viên tại Sutardja Center for Entrepreneurship and Technology thuộc Đại học California, Berkeley, nơi ông tiên phong và giảng dạy khóa học quản lý sản phẩm đầu tiên được cung cấp trong trường kỹ thuật. Trước đó, ông từng là Phó Chủ tịch Sản phẩm tại các công ty học trực tuyến hàng đầu là MasterClass và Lynda.com (nay là LinkedIn Learning). Ông cũng từng làm cố vấn tại McKinsey và có bằng kỹ sư và khoa học máy tính của Đại học Melbourne.

Cấu trúc của Framework

Ken Sandy nhận thấy rằng những hành vi then chốt này có thể được quy về bốn tư duy. Ông đã tạo ra một framework đơn giản để trực quan hóa mối quan hệ giữa chúng, dựa trên sự kết hợp của các phong cách tư duy khác nhau.

Framework được xây dựng trên hai trục tọa độ:

  1. Trục ngang: Tưởng tượng và Kiểm tra 
    • Imagine (Tưởng tượng): Khám phá cơ hội mới, xem xét nhiều giải pháp tiềm năng, tạm gác những niềm tin lâu đời và bỏ qua những hạn chế hiện tại.
    • Inspect (Kiểm tra): Nhìn vào thực tế hiện tại. Thu thập dữ liệu, phân tích hiệu suất sản phẩm và đánh giá các cách cải thiện sản phẩm.
  2. Trục dọc: Phân kỳ và Hội tụ 
    • Divergent (Tư duy phân kỳ): Mở rộng quan điểm, brainstorming, khám phá, chia sẻ dữ liệu, xem xét nhiều hướng đi song song và đảm bảo không vội vàng quyết định một cách tiếp cận nào.
    • Convergent (Tư duy hội tụ): Thu hẹp và tập trung vào một ý tưởng cụ thể, ra quyết định và thực thi.

Từ sự kết hợp của hai trục này, chúng ta có bốn tư duy mà một Product Manager cần làm chủ.

1. Explorer Mindset (Tư duy Nhà thám hiểm)

  • Tưởng tượng + Phân kỳ 
  • Mục đích: Khám phá “không gian vấn đề” và “không gian giải pháp”. Đây là lúc bạn và nhóm phát huy sự sáng tạo, nhìn nhận bức tranh toàn cảnh và tưởng tượng ra những điều tuyệt vời mà sản phẩm có thể đạt được.

Ở tư duy này, PM là một nhà thám hiểm. Mục tiêu không phải là tìm ra câu trả lời đúng ngay lập tức, mà là mở rộng tối đa các khả năng và đón nhận ý tưởng từ mọi nguồn mà không phán xét sớm.

Cách áp dụng:

  • Khuyến khích sự cởi mở: Tạo ra một môi trường an toàn để mọi người cùng khám phá.
    “Cho phép nhóm có thời gian khám phá nhiều giải pháp và cởi mở với các ý tưởng cũng như tư duy sáng tạo. Bạn chưa vội nói ‘không’ với bất cứ điều gì ở giai đoạn này.”
  • Thiết lập bối cảnh: Đảm bảo bạn đang tìm giải pháp cho đúng vấn đề và đúng khách hàng mục tiêu. Hiểu rõ nhu cầu của khách hàng và bối cảnh của doanh nghiệp.
  • Xây dựng tầm nhìn: Giúp mọi người hình dung về một trạng thái tương lai lý tưởng.
    “Hãy phát triển một tầm nhìn sản phẩm để giúp mọi người tưởng tượng ra những gì sản phẩm có thể đạt được khi hoàn thiện.”
  • Đặt câu hỏi mở: Tập trung vào “Cái gì”, “Tại sao”, và “Cho ai” trước khi nhảy vào “Như thế nào”.
    “Hãy đảm bảo bạn định nghĩa rõ bạn đang cố gắng đạt được điều gì, tại sao bạn làm điều đó, và làm cho ai.”
  • Dẫn dắt thay vì sở hữu ý tưởng: Vai trò của PM không phải là người thông minh nhất hay có mọi ý tưởng hay.
    “Công việc của bạn là dẫn dắt nhóm và công ty hướng tới những ý tưởng tốt nhất.”

2. Analyst Mindset (Tư duy Nhà phân tích)

  • Kiểm tra + Phân kỳ 
  • Mục đích: Phát triển hiểu biết sâu sắc về khách hàng, sản phẩm và những nhu cầu chưa được đáp ứng của họ thông qua việc đào sâu vào dữ liệu.

Khi chuyển sang tư duy Nhà phân tích, bạn “thực sự là một thám tử đi ‘săn’ dữ liệu và insight mới.” Bạn kiểm tra thực tế hiện tại bằng cách “phân kỳ” (thu thập) càng nhiều dữ liệu càng tốt.

Cách áp dụng

  • Kết hợp dữ liệu định tính và định lượng:
    “Bạn muốn phát triển insight khách hàng… thông qua dữ liệu định lượng và dữ liệu định tính. Dữ liệu định lượng có thể cho bạn insight về các xu hướng hoặc các vấn đề tiềm ẩn. Nhưng bạn cũng muốn nói chuyện với khách hàng, quan sát vấn đề của họ, và tìm hiểu họ như những con người.”
  • Tự chủ về dữ liệu: Các đội ngũ dữ liệu thường là nguồn lực khan hiếm. Thay vì phụ thuộc và tranh giành họ, Ken Sandy khuyên PM nên tự trao quyền cho mình bằng cách “tự mình trở thành một chuyên gia dữ liệu”.
  • Thiết lập các chỉ số xoay quanh kết quả: Định nghĩa rõ các chỉ số đo lường kết quả ngay từ đầu.
    “Nếu bạn định nghĩa các chỉ số hiệu suất liên quan đến kết quả từ sớm, bạn sẽ chuyển hướng cuộc trò chuyện với các bên liên quan… đưa nó ra khỏi các tính năng, ngày chuyển giao… cụ thể mà hướng tới các kết quả thực tế.”

3. Challenger Mindset (Tư duy Kẻ thách thức)

  • Kiểm tra + Hội tụ
  • Mục đích: Nhận diện, giảm thiểu rủi ro và sử dụng dữ liệu để thách thức các giả định và định kiến có sẵn. Đây là tư duy then chốt để tránh lãng phí nguồn lực.

Ở tư duy này, bạn kiểm tra thực tế bằng cách “hội tụ” (tập trung) vào những gì có thể sai.

Cách áp dụng:

  • Tiếp cận mọi thứ như một giả thuyết: Thay vì “tin” một ý tưởng sẽ thành công, hãy tiếp cận mọi cơ hội như những giả thuyết cần được kiểm chứng.
  • Soi tìm sai sót và giả định ngầm: Chủ động tìm kiếm các thiên kiến nhận thức.
    “Bạn tìm kiếm những sai sót, những giả định ngầm, những điều mà mọi người mặc nhiên cho là đúng. Tất cả là về việc đặt ra những câu hỏi khó và lường trước các vấn đề.”
  • Đón nhận xung đột mang tính xây dựng: Chủ động tìm kiếm những ý kiến trái chiều, “những tiếng nói bất đồng”.
    “Bạn đi và lắng nghe những khách hàng không hài lòng 100% với sản phẩm… Bạn cố gắng tìm các bên liên quan không đồng ý với bạn. Tất cả là về việc chấp nhận những xung đột mang tính xây dựng.”
  • Sẵn sàng thay đổi lộ trình: Ưu tiên một cách “tàn nhẫn” dựa trên dữ liệu và sẵn sàng thay đổi hướng đi khi cần thiết.
    “Bạn sẵn sàng chấp nhận khả năng mình sai. Điều này có thể có nghĩa là bạn sẽ phải thay đổi lộ trình, đi chệch khỏi con đường mà bạn từng ủng hộ.”

4. Evangelist Mindset (Tư duy Người truyền lửa)

  • Tưởng tượng + Hội tụ 
  • Mục đích: Truyền cảm hứng, tạo động lực và xây dựng sự đồng thuận rộng rãi cho một hướng đi cụ thể đã được quyết định.

Sau khi đã khám phá, phân tích và thách thức, bạn đã “hội tụ” được một giải pháp. Giờ là lúc sử dụng khả năng “tưởng tượng” để truyền bá về tầm nhìn đó.

Cách áp dụng:

  • Xây dựng Stakeholder Map: Giao tiếp hiệu quả với một nhóm lớn các bên liên quan. Ken Sandy đề xuất xây dựng bản đồ này “ở mọi cấp độ cần sự hỗ trợ – không chỉ sếp của bạn, đội ngũ kỹ sư, hay ban lãnh đạo, mà là những người chủ chốt ở tất cả các phòng ban.“
  • Giao tiếp “Tại sao” thay vì “Cái gì”: Tránh các buổi cập nhật tình hình nhàm chán.
    “Thay vào đó, hãy nhắc nhở các bên liên quan về giá trị mà bạn, nhóm và sản phẩm của bạn đang mang lại cho tổ chức. Và làm điều đó thường xuyên. Chia sẻ lặp đi lặp lại về các mục tiêu và kết quả đầu ra.“
  • Tạo động lực và sự hào hứng: Tập hợp nhóm liên chức năng xoay quanh một tầm nhìn chung.
    “Bạn đang cố gắng thúc đẩy và xây dựng sự ủng hộ rộng rãi… Bạn muốn các bên liên quan và nhóm của mình tham gia sâu và hừng hực khí thế với giải pháp mà bạn đang theo đuổi.”

Những nguyên tắc cần chú ý

1. Chuyển đổi linh hoạt giữa 4 tư duy

Mặc dù 4 tư duy có thể chuyển đổi lần lượt theo thứ tự Explorer -> Analyst -> Challenger -> Evangelist tương ứng với vòng đời phát triển sản phẩm, Ken Sandy nhấn mạnh rằng sức mạnh thực sự nằm ở khả năng chuyển đổi liền mạch giữa các tư duy này.

“Bạn cần có khả năng đổi vai một cách liền mạch giữa bốn tư duy tại bất kỳ thời điểm nào. Nếu không, bạn có thể bỏ lỡ điều gì đó quan trọng.”

Một ngày, bạn có thể cần tư duy Evangelist (Người truyền lửa) để khiến đội nhóm hào hứng với một sáng kiến. Nhưng ngày hôm sau, bạn nhận được dữ liệu mới (Analyst) và điều đó yêu cầu bạn phải “thách thức các giả định của mình” (Challenger).

2. Tùy thuộc vào bối cảnh (Startup và Doanh nghiệp lớn)

Môi trường làm việc cũng ảnh hưởng đến tư duy bạn cần ưu tiên:

  • Startup giai đoạn đầu: Thường yêu cầu mạnh mẽ tư duy Explorer (tưởng tượng ra trạng thái tương lai) và Evangelist (tạo sự phấn khích).
  • Doanh nghiệp lớn: Thường yêu cầu tư duy Analyst (vì có kho dữ liệu khổng lồ để khai thác).

Tuy nhiên, Ken Sandy nhấn mạnh rằng mọi PM đều cần dành thời gian cho cả bốn tư duy. Nếu bạn làm việc cho một sản phẩm đã rất trưởng thành, bạn vẫn phải giữ cho đội nhóm của mình hào hứng (Evangelist). Nếu bạn ở doanh nghiệp startup, bạn vẫn cần “thách thức các giả định” về vấn đề bạn đang giải quyết (Challenger).

Vượt ra khỏi vùng an toàn của bạn

Một PM thành công không cần phải thành thạo cả bốn tư duy cùng lúc, nhưng họ phải sẵn sàng bước ra khỏi “vùng an toàn” – những điểm mạnh tự nhiên của họ – để cân bằng tư duy.

Tất nhiên, điều này không dễ dàng. Đặc điểm tính cách bẩm sinh có xu hướng quyết định nơi chúng ta cảm thấy thoải mái. Nhưng bằng cách hiểu rõ tư duy nào bạn thường xuyên sử dụng và tư duy nào bạn gặp khó khăn, bạn sẽ có một bức tranh rõ ràng về các lĩnh vực cần cải thiện.

Lời khuyên của Ken Sandy:

“Hãy làm những điều nằm ngoài vùng an toàn của bạn. Nếu bạn không đặc biệt hướng ngoại, hãy đứng lên sân khấu, truyền bá về sản phẩm của bạn (Evangelist) và đón nhận việc phỏng vấn khách hàng thay vì ngồi ở bàn làm việc chôn đầu vào dữ liệu (Analyst). Hãy thử tận dụng điểm mạnh của người khác. Nếu bạn không phải là một Challenger bẩm sinh, hãy đi tìm những kỹ sư luôn ‘chọc thủng’ mọi thứ bạn làm và học hỏi từ họ”.

Hạn chế và Thách thức của Framework

Không có framework nào là hoàn hảo. Khi áp dụng framework 4 Tư duy, PM có thể đối mặt với:

  • Quá tải nhận thức: Việc liên tục chuyển đổi giữa các tư duy có thể gây mệt mỏi và kiệt sức về mặt tinh thần.
  • Mâu thuẫn nội tại: Đôi khi các tư duy xung đột nhau. Evangelist (truyền cảm hứng lạc quan) có thể mâu thuẫn với Analyst (nhìn vào dữ liệu thực tế phũ phàng). Explorer (mở rộng khả năng) xung đột với Challenger (thu hẹp và tìm lỗ hổng).

Tổng kết

Framework 4 Tư duy của Ken Sandy là một mô hình tinh thần. Nó cung cấp một ngôn ngữ chung để các Product Manager thảo luận về cách họ tiếp cận vấn đề. Thành công không nằm ở việc thông thạo cả bốn tư duy cùng lúc, mà nằm ở việc nhận thức rõ: “Tại thời điểm này, vấn đề này đòi hỏi mình phải sử dụng tư duy nào?” Bằng cách hiểu rõ điểm mạnh, nhận diện vùng an toàn và dũng cảm rèn luyện những tư duy còn yếu, bạn sẽ trở nên toàn diện và linh hoạt hơn.

Nguồn tham khảo:

  • https://www.productboard.com/blog/ken-sandy-on-the-four-mindsets-of-influential-product-managers/ 
  • https://influentialpm.com/book/